Μορφωμένος, καλλιεργημένος ή απλώς θυμόσοφος;

Ο μορφωμένος άνθρωπος είναι το αποτέλεσμα της διαμόρφωσης. Είναι αυτός που έχει μια μορφή. Αυτής που αποκτάται επίκτητα, ως συνήθως με το διάβασμα. Τον αποκαλούμε πολλές φορές και «διαβασμένο». Με τη μορφή που απόκτησε ξεχωρίζει από τον άμορφο άνθρωπο. Απ' αυτόν δηλαδή που δεν έχει καμία απολύτως μορφή. . Απ’ αυτόν που δεν ξεχωρίζει από τον διπλανό του, απ' αυτόν που οι έννοιες «ύπαρξη» και «εγώ» είναι ταυτόσημες , απ’ αυτόν που γνώρισμα του είναι απλώς η μορφή του ως «ζώον δίπουν άπτερο».

Η έννοια «καλλιεργημένος» άνθρωπος (για τους λατινογενείς «κουλτουριάρης από το κουλτούρα») είναι πιο μπελαλίδικη έννοια για να εξηγηθεί. Όχι τόσο γιατί δεν συμφωνούν απαξάπαντες ότι οι έννοιες μορφωμένος και καλλιεργημένος δεν είναι έννοιες ταυτόσημες, όσο επειδή υπάρχει διχόνοια για τα ειδικά γνωρίσματα που στοιχειοθετούν τελικά τον καλλιεργημένο άνθρωπο.
Για το θέμα αυτό έχουν διατυπώσει στο παρελθόν πολλοί διανοητές διάφορους ορισμούς , μεταξύ αυτών ο Κλεμανσό, ο Σαρτρ, ο Γκράμσι, ωστόσο κανένας ορισμός  δεν έγινε τελικά καθολικά αποδεκτός , με αποτέλεσμα η δυσκολία οριοθέτησης της έννοιας του καλλιεργημένου, να συνεχίζεται ως τις ημέρες μας.

Μια καλή αρχή θα ήταν ίσως η ετυμολογική προσέγγιση του ορισμού «καλλιεργημένος ή κουλτουριάρης».

Κουλτούρα λοιπόν στα λατινικά σημαίνει καλλιέργεια. Καλλιέργεια του χωραφιού….που βρίσκεται εντός της κρανιακής κάψας. Τι κάνει λοιπόν ο γεωργός στο χωράφι του όταν το καλλιεργεί; Μα, πρώτα πρώτα, το οργώνει. Δηλαδή ξεριζώνει ένα ένα τα αγριόχορτα που υπάρχουν στο χωράφι και ανασκαλεύει την άμμο, για να είναι έτοιμη να υποδεχτεί φρέσκο λίπασμα και σπόρο.
Δεν έχει κανένα απολύτως φετίχ λατρείας των προϋπαρχόντων χόρτων. Ούτε λέει αφού έτσι τα βρήκα, ας τα αφήσω καλύτερα στη θέση τους. Ξεριζώνει τα πάντα, ανακατεύει το χώμα και το «ανοίγει» για νέα φρέσκα πράγματα. Βέβαια αν κάποιο λουλουδάκι που υπάρχει του αρέσει, το αφήνει στη θέση του. Αλλά το αφήνει στη θέση του μόνο αφού πρώτα εγκύψει και το εξετάσει εξονυχιστικά και το βρει όμορφο ή χρήσιμο ο ίδιος . Μετά πάει παραπέρα να ξεριζώσει τα διπλανά. Ξεριζώνει αυτά που «δεν του λένε τίποτα», αυτά για τα οποία αμφιβάλει για τη χρησιμότητα τουςκαι αυτά που θεωρεί βλαβερά ή μαραμένα τα καίει.
Αφού περατώσει το ξεχόρτιασμα ο γεωργός και οργώσει το έδαφος, πάει και φυτεύει τη σπορά!

Άρα, όπως ο γεωργός, έτσι και ο καλλιεργημένος άνθρωπος πρώτα εξετάζει, κρίνει, ανασκαλεύει, ξεριζώνει και μετά οργώνει τα εντός του κρανίου του. Αυτά που του παραδόθηκαν, αυτά που αταβιστικά και ορμέμφυτα κλίνει  να ακολουθήσει, αυτά που του παρουσιάστηκαν ως αξιωματικές θέσεις, μονοπάτια που πρέπει να περπατήσει .

Αυτή είναι και η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ μορφωμένου και καλλιεργημένου ανθρώπου. Ο μορφωμένος «φορτώνει» πάνω σ΄ αυτά που βρήκε , από τα ένστικτά , την οικογένεια, την κοινωνία του, τις δικές του εγκυκλοπαίδειες. Δεν αναιρεί αυτά που προϋπήρχαν και προορίζονταν γι αυτόν. Απλώς τα διαπλάθει και τα ωραιοποιεί, τα στολίζει και τα αμπαλάρει με μόρφωση. Δεν κάνει  σε αντίθεση με τον καλλιεργημένο καμιά τομή, καμιά ρήξη. Είναι συντηρητικός και πολύ βολικός.

Δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσει κανείς ότι ο καλλιεργημένος άνθρωπος έχει  πιο δύσκολο δρόμο να διαβεί σε σχέση με τον μορφωμένο. Και ότι κατ ' ουσίαν, είναι ένας πολύ ηθικός και γι' αυτό μοναχικός άνθρωπος. Ηθικός όχι για κάποιους έξωθεν λόγους όπως θρησκεία, οικογένεια, σχολείο, αλλά για την ίδια τη βιωματική του εμπειρία για το τί είναι καλό και τί άξίζει σε αυτόν τον κόσμο που τον πλάθει απο το μηδέν. Εκτός κι αν βρει άλλους ομοϊδεάτες στο δρόμο του. Ενώ ο μορφωμένος, δεν έχει κανένα απολύτως πρόβλημα , πρώτα να τσεπώσει το φακελάκι διατηρώντας εικονοστάσιο πχ. στο ιατρείο του και μετα να κάνει παρέα σε κάποιον άμορφο άνθρωπο. Η απόσταση μεταξύ τους δεν είναι μεγάλη. Όσα πτυχία και να έχει ο μορφωμένος.

Η Ελλάδα είναι γεμάτη από μορφωμένους ανθρώπους με πάρα πολλά πτυχία!

Τρίτη κατηγορία είναι ο θυμόσοφος άνθρωπος. Αυτός που έχει εμπειρικές γνώσεις αν και ο ίδιος ίσως ακόμη και αγράμματος. Η γνώση του βασίζεται σε προσωπική εμπειρία και η ζωή του δίνει στο τέλος, έτσι που αδιαφορεί συνεχώς για τη θεωρία, ως συνήθως δίκιο.

Δυστυχώς η Ελλάδα είναι γεμάτη από μορφωμένους ανθρώπους ,λίγους θυμόσοφους και σχεδόν καθολου καλλιερημένους. Οι μορφωμένοι άνθρωποι έχουν τελειοποιήσει εντός τους τον μηχανισμό της ψευδούς συνειδήσεως. Αυτόν τον μηχανισμό που λέει ότι αφού είμαι μορφωμένος, άρα υπερέχω και μπορώ να διατυπώσω γνώμη και άποψη για τα πάντα. Ίσως επειδή δυο γενιές πριν όλη χώρα αποτελούνταν από άμορφους ανθρώπους, να λειτουργεί πιο εύκολα σήμερα ο μηχανισμός αυτός. Ο βενζινάς ενόσω γεμίζει το ντεπόζιτο θα σου αναλύσει την προέλευση του κόσμου, ο ιατρός που πήρε φακελάκι θα σου μιλήσει για την σημασία της ορθοδοξίας, ο ταβερνιάρης θα σε συμβουλεύσει για τα CDS και θα σου αναλύσει τα πραγματικά αιτία της οικονομικής κρίσης και της κατάρρευσης των χρηματιστηρίων..

Οι καλλιεργημένοι άνθρωποι βρίσκονται όμως μόνο κατά τύχη. «Τα νυχτολούλουδα εξάλλου είναι σπάνια και χρειάζονται πολύ κοπριά για να φυτρώσουν»